İçten yanmalı motorlu araçlar enerjisi akaryakıttan alırken, elektrikli araçlar gücünü doğrudan pil setinden alıyor. Elektrikli araçların bataryası, aslında cep telefonunuzdaki lityum iyon (Li-ion) pilinin ölçeklendirilmiş versiyonuna çok benzetiliyor. Ancak elektrikli araçlarda telefonlarda olduğu gibi tek bir pil kullanılmıyor, bunun yerine EV'lerde birlikte çalışan binlerce ayrıca Li-ion hücresinden oluşan büyük bir pil seti bulunuyor. Hem çevre dostu, hem de konforlu olmalarıyla ön plana çıkan elektrikli araçların kullanımı her geçen gün daha fazla artıyor. Ancak elektrikli araç kullanmaya geçmek isteyen sürücülerin kafasında, elektrikli araçların batarya ömrü ve elektrikli araba batarya değişimi konusunda bazı soru işaretleri kalıyor. Elektrik araçların batarya ömrü ve batarya değişimi hakkında tüm merak ettiklerinizi bu yazıda bulabilirsiniz.
Görsel Credit: Unsplash / Priscilla Du Preez
Elektrikli Araçların Pilleri Değişir Mi?
Elektrikli araba bataryası, değişebilen parçalar arasında yer alıyor. Aslında elektrikli araçların batarya ömrü, sağlıklı bir süreyi kapsıyor. Teknoloji, dolum miktarı ve dolum tipine göre değişiklik gösterse de, yaklaşık 15-20 yıla kadar dayanabiliyor. Elektrikli araba batarya değişiminde en önemli ölçüt, bataryanın gücü olarak kabul ediliyor. Batarya gücü %70'in altına düştükten sonra, batarya değişimi söz konusu olabiliyor. Aynı şekilde 100-160 bin kilometre arası yol yapan elektrikli araçların batarya değişim sürecinin başlatılması öneriliyor. Optimum koşullarda kullanıldığında elektrikli araçların bataryaları ortalama 15-20 yıl kadar kullanılabiliyor. Recurrent tarafından 15.000 elektrikli araçta yapılan bir çalışma, elektrikli araç bataryası değişiminin nadir bir durum olduğu ve yalnızca %1,5'inin yeni bir aküye ihtiyaç duyduğunu doğruluyor.
Batarya Değişimi Nasıl Yapılır ve Yöntemleri Nelerdir?
Elektrikli araçların batarya ömrü, aslında uzun yıllar dayanacak şekilde tasarlanıyor. Hatta, birçok EV üreticisi elektrikli araç pil ömrünün 8 yıl veya 100.000 mile kadar dayanabileceğini garanti ediyor. EV üreticileri, elektrikli araba pilinin daha uzun süre dayanması için yedek kapasite düzenlemesi yapıyor. Sürücüler depoladıkları gücün tamamını kullanmıyor, bu da döngü sayısını azaltıyor ve elektrikli araç bataryasının uzun süre dayanmasını sağlıyor. Akünün kapasitesi %70'in altına düştüğünde ise, sürücüler aracın performansında bir düşüş fark etmeye başlayabiliyor. Yine de, bu durumun gerçekleşmesi oldukça uzun sürüyor.
Elektrikli araba batarya değişimi, tipik olarak 3 ana bileşenden oluşuyor. Elektrikli araçlar, hali hazırda kolayca erişilebilen ve çıkarılabilen bir batarya paketine sahip olduğu için, pil ömrü bittiğinde ilk olarak batarya değişimi için istasyona gitmeniz gerekiyor. Değişim istasyonunda bitmiş pil takımı elektrikli araçtan çıkarılıyor ve tamamen şarj edilmiş yeni bir pil takımı ile değiştiriliyor.
Arabanın alt bölgesine yerleştirilen batarya değişimi için, mutlaka özel ekipmanlar kullanılması ve araç içi bilgisayar sisteminde çalışma yapılması gerekiyor. Batarya değişimi yapıldıktan sonra batarya ve yazılımın uyumlu çalışabilmesi için bilgisayar sisteminde güncellemeler yapılıyor. Bu işlem profesyonellik gerektirdiği için, elektrikli araç sahiplerinin batarya değişimini mutlaka yetkili serviste yaptırması gerekiyor.
Elektrikli araç bataryası söz konusu olduğunda, birçok kişi maliyetleri düşünüyor. Ancak bu konuda çok fazla endişelenmenize gerek yok. Çünkü EV üreticilerinin birçoğu batarya ömrü konusunda 8 yıla veya 100.000 mile kadar garanti veriyor. Yani bir şeyler ters gittiğinde batarya değişimi yapmanız gerekse bile, bu durum garanti kapsamına alınıyor. Bu yüzden elektrikli araç satın alırken, garanti koşullarını incelemeniz büyük bir önem taşıyor. Maliyet konusu ise değişkenlik gösteriyor. Çünkü elektrikli araba batarya değişimi için maliyetler EV modeline, pil paketinin boyutuna ve üreticiye göre değişkenlik gösteriyor.
Görsel Credit: Pexels / Vladimir Srajber
Elektrikli Araç Bataryası Kaç Yılda Değişir?
Elektrikli araçların batarya ömrü, aracın modeline, pil paketinin boyutuna, kullanıma, menzile göre değişkenlik gösteriyor. Ancak birçok EV üreticisi, elektrikli araba pilinin ortalama 15-20 yıla kadar veya 100.000-160.000 mile kadar dayanıklı olduğunu söylüyor. Elektrikli araç pil ömrünü uzatmak için, kullanıcıların da bazı alışkanlıklarına dikkat etmesi gerekiyor. Örneğin şarj kullanımı veya hava koşulları gibi etmenler, pil ömrünü uzun vadede etkiliyor. Elektrikli araçların batarya ömrünü uzatmak için şunları yapabilirsiniz;
Hızlı şarjı dikkatli kullanın
Elektrikli araçların şarj türü, seviye 1, seviye 2 ve seviye 3 olmak üzere üç bölüme ayrılıyor. Ev tipi şarjlar veya halka açık olan alanlarda kullanılan şarj üniteleri, genellikle AC olduğu için elektrikli aracın yavaş bir şekilde şarj edilmesini sağlıyor. DC şarj cihazları ise kısa sürede tam dolum yapmasıyla biliniyor. Bu noktada, aceleniz olmadığı zamanlarda mümkün olduğunca AC şarj cihazları kullanmanız öneriliyor. Çünkü DC hızlı şarj cihazları, pil hücrelerini aşırı uyararak ömrünü kısaltabiliyor. EV üreticileri, hızlı şarj istasyonlarının uzun yolculuklarda veya acil durumlarda kullanılması gerektiğini söylüyor.
%20-80 aralığında kalın
Elektrikli araba pilini korumak için, şarj yüzdesinin %20'nin altına düşürülmemesi öneriliyor. Çünkü aküyü tamamen boşaltıp tekrar doldurmak, ekstra güç gerektirebiliyor. Aynı şekilde elektrikli aracı şarj ederken %80'in üzerine çıkmamak, batarya ömrünü uzatan detaylar arasında biliniyor.
Aşırı sıcaklardan korunun
Elektrikli araçlardaki otomatik sıcaklık kontrol sistemi, verimlilik sağlamak için bataryayı boşaltarak sıcaklığı düşük tutmaya çalışıyor. Yani, aşırı sıcak havalarda aracın güneş altında park halinde olması, bataryanın kendi kendine boşalmasına yol açabiliyor. Bunu önlemek için, elektrikli aracınızı mutlaka gölgeye park etmeye ve fişe takarak sadece şebeke gücünü kullanmasına dikkat etmeniz gerekiyor.
Lastik basıncını kontrol edin
Elektrikli araçların batarya ömrünü etkileyen faktörler arasında, lastik basıncı da yer alıyor. Basınç seviyesinin düşük olması, lastiklerin daha çok enerji tüketmesine ve aracın şarjının daha kısa sürede bitmesine yol açıyor. Ayrıca bataryaya ekstra yük bindiği için, elektrikli araba pili uzun vadede olumsuz etkileniyor. Batarya değişimi süresini uzatmak için, lastik basıncını düzenli aralıklarla kontrol etmeyi unutmayın.
Bu alışkanlıklara dikkat ettiğiniz takdirde, elektrikli aracın batarya ömrü, 15-20 yıla kadar dayanacaktır.
Görsel Credit: Pexels / Jeswin Thomas
Elektrikli Araç Batarya Değişimi Ne Zaman Yapılmalıdır?
Mevcut elektrikli araçların batarya ömürleri 8-20 yıl arasında değişiklik gösteriyor. Elektrik araç bataryasının ömrü, kullanılan materyale, şarj sıklığına, şarj edilme şekline ve kalitesine göre farklılık gösteriyor. Eğer kullanıcılar batarya ömrünü koruyacak şekilde hareket ederse, bataryanın ömrü 250 bin kilometreye kadar çıkabiliyor. Tüm koşullar göz önüne alındığında, ortalama 100-160.000 kilometre arası yol yapan araçlarda batarya değişimi süreci başlatılıyor. Özellikle bataryaların gücü %70'in altına düştüyse, bataryanın mutlaka değiştirilmesi gerekiyor. Kullanıcılar, performans kaybı söz konusuysa batarya değişimi önerilebiliyor.
Tesla Model 3 için, 8 yıl veya 160.000 km, Model Y için 8 yıl veya 193.000 km, Model S ve Model X için ise 8 yıl veya 240.000 km garanti ediyor. Bu süre veya menzil sonunda batarya kapasitesinin %70 oranında korunacağını belirtiyor.
Hyundai ise 2020'den beri ürettiği elektrikli araçların batarya ömrü için 10 yıl veya 160.000 km garanti veriyor. BMW, ürettiği elektrikli araçlar için 8 yıl veya 160.000 km boyunca %70 orijinal kapasite garantisi verirken, TOGG T10X tek batarya ile 8 yıl veya 160.000 km yapılabileceğini söylüyor. Lityum-iyon bataryalar kullanan Nissan, Leaf modeli için 8 yıl veya 160.000 km'yi garanti kapsamına alıyor.
Pil ömrünü tamamlayan bataryalar, evlerde ve iş yerlerinde enerji sağlamak için kullanılabiliyor. Özellikle basit işler için kullanılan elektrikli araçların eski bataryaları, jeneratör görevi görerek evlere ekstra enerji sağlıyor. Batarya tamamen bittiğinde ise geri dönüşüm için tesislere gönderilmesi öneriliyor. Kullanım ömrünü tamamlayan araç bataryaları, bu tesislerde ayrıştırılıyor ve geri dönüştürülebilir kısımları çıkartılıyor. Daha sonra geri dönüşümü mümkün olmayan parçalar özel işlemlerden geçirilerek ayrılıyor ve zarar bir hale getiriyor. Bu sayede havaya, toprağa veya suya karışması ve çevreye zarar vermesi önleniyor. Ayrıştırılan geri dönüştürülebilir parçalar ise, yeni bataryaların üretiminde kullanılarak geri kazandırılıyor. Kısacası elektrikli araçların batarya ömrü, kullanıcılar için oldukça uzun olacak şekilde tasarlanıyor ve kullanım ömrünü tamamlayan bataryalar dönüştürülerek çevreye zarar vermesi engelleniyor.
